Mentale gezondheid op de werkvloer? Dat zit zo

Een goede mentale gezondheid verbetert het welzijn van werknemers en biedt werkgevers voordelen. Maar wat is mentale gezondheid eigenlijk? Wat zijn de oorzaken van mentale klachten? En hoe besteed je hier als werkgever aandacht aan? Dit artikel geeft je alle informatie die je nodig hebt over mentale gezondheid op de werkvloer.

De laatste jaren is er steeds meer aandacht voor mentale gezondheid op de werkvloer. Dat is een goede ontwikkeling. Want werknemers die niet lekker in hun vel zitten, lopen meer risico om langdurig uit te vallen. En daar heeft niemand baat bij.

Wist je dat maar liefst een derde van het ziekteverzuim wordt veroorzaakt door psychische klachten? Denk dan aan overspannenheid, een burn-out of depressie. Het herstel daarvan duurt vaak wel even. Gemiddeld blijven werknemers met mentale klachten langer dan twee keer zo lang thuis als hun collega's die om andere redenen ziek zijn.

Wat is mentale (on)gezondheid?

Bij gezondheid denk je misschien al snel aan fysieke gezondheid. Hoe gezond is je lichaam? Maar gezond zijn is méér dan dat. Het gaat ook over de gezondheid van je geest. Mentale gezondheid is dan ook hetzelfde als ‘geestelijke gezondheid’ of ‘psychische gezondheid’.

Wanneer je mentaal gezond bent, voel je je waarschijnlijk goed en ervaar je weinig stress. Je staat positief in het leven en kijkt positief naar jezelf. Mentale gezondheid betekent ook veerkracht hebben: je kunt beter omgaan met verandering en tegenslag.

Mentale ongezondheid veroorzaakt emotionele of psychische klachten die je dagelijks leven kunnen verstoren. Dat kunnen lichte klachten zijn zoals concentratieproblemen en gevoeligheid voor stress. Of ernstigere klachten zoals depressie of een burn-out. Je bent vaak minder veerkrachtig. Hierdoor ben je sneller uit het veld geslagen bij een tegenslag.

Werknemers met een goede mentale gezondheid kunnen zich beter concentreren, werken efficiënter en presteren beter.

Waarom is mentale gezondheid op de werkvloer zo belangrijk?

Een goede mentale gezondheid heeft veel voordelen. Dat geldt voor het privéleven van je werknemers, maar net zo goed op de werkvloer. Want mentale gezondheid is niet alleen een privékwestie. Voor veel mensen is werk een groot onderdeel van hun leven. Er is dus een wisselwerking tussen hoe zij zich thuis en op hun werkplek voelen.

De voordelen van mentale fitheid

Zit je werknemer lekker in zijn vel? Dan heeft dat meestal een positief effect op hoe hij of zij het werk doet. Werknemers concentreren zich vaak beter, hebben meer energie en gaan makkelijker om met onverwachte uitdagingen. Voelt hij zich niet mentaal fit? Dan heeft dat vaak een negatieve invloed op hoe diegene functioneert. Iemand kan zich misschien slechter concentreren, is moe, afwezig of sneller geïrriteerd.

De invloed van het werk

Tegelijkertijd kan het werk zelf voor mentale klachten zorgen. Een hoge werkdruk kan bijvoorbeeld leiden tot stress of piekeren. Waardoor je werknemer slechter slaapt en vermoeid op het werk verschijnt. Ook een arbeidsconflict of onveilige werksfeer heeft invloed op de mentale gezondheid van je werknemer.

Heeft je werknemer juist veel plezier in het werk? Haalt iemand hier voldoening en energie uit? Dan draagt dat positief bij aan de mentale gezondheid.

Het domino-effect

Mentale klachten op de werkvloer kunnen ‘besmettelijk’ zijn, legt psychiater Christiaan Vinkers uit. Valt een werknemer uit? Dat betekent meer werk op het bord van de collega’s. En dan kan een domino-effect ontstaan. Minder werknemers moeten namelijk meer werk doen. Met het risico dat er nog meer mensen uitvallen door de hogere werkdruk.

Een aantal voordelen van een goede mentale gezondheid op de werkvloer

• Werknemers met een goede mentale gezondheid kunnen zich beter concentreren, werken efficiënter en presteren beter.
• Ze hebben minder last van werkstress en minder kans op een burn-out.
• Mentaal gezond? Je voelt je vaak ook fysiek beter, wat zorgt voor minder verzuim.
• Zijn werknemers tevreden met en op hun werk (ervaren ze werkgeluk)? Dan zijn ze productiever en minder vaak ziek.
• Vrolijke collega’s zijn aanstekelijk: dat komt de werksfeer ten goede. Een goede werksfeer zorgt voor een aantrekkelijk werkklimaat. En dat maakt van jou een aantrekkelijke werkgever.

Wat zijn veelvoorkomende oorzaken van mentale klachten?

• Mentale klachten kunnen een biologische oorzaak hebben. Sommige mensen hebben een aanleg voor depressie of angststoornissen.
• Ze kunnen werkgerelateerd zijn. Een te hoge werkdruk kan bijvoorbeeld leiden tot werkstress. Je kunt dit verminderen door het te herkennen en te begrijpen.
• De privésituatie kan invloed hebben op de mentale gezondheid. Zorg voor familieleden, drukte thuis, jonge kinderen of geldzorgen kunnen stress veroorzaken.
• Ingrijpende gebeurtenissen kunnen zorgen voor mentale klachten. Zoals een scheiding of het overlijden van een naaste. Of een reorganisatie of arbeidsconflict.
• De sociale omgeving speelt een rol. Is er genoeg steun vanuit familie en vrienden? Ervaart iemand sociale druk om te presteren en altijd bereikbaar te zijn?

Waarom is het belangrijk in gesprek te gaan over mentale gezondheid? En hoe doe je dat?

Veel werkgevers vinden het lastig om te praten over mentale gezondheid. Dat blijkt uit onderzoek dat we lieten doen onder duizend werknemers en duizend werkgevers. Ze weten niet of een werknemer het prettig vindt om hierover te praten. Of ze weten niet goed welke vragen ze kunnen stellen aan een werknemer die zich niet goed voelt.

Hoe herken je een werknemer die mentaal minder goed in z’n vel zit?

Het is niet altijd makkelijk om mentale klachten te herkennen. Maar er zijn signalen waar je op kunt letten:

• Ander gedrag dan normaal. Iemand is ineens geïrriteerder, heeft een kort lontje of is juist meer teruggetrokken;
• Regelmatig (kortdurende) ziekmeldingen;
• Slaapproblemen (iemand ziet er bijvoorbeeld erg moe uit);
• Vergeetachtigheid, concentratieproblemen of besluiteloosheid;
• Negatieve of sombere gevoelens;
• Meer fouten in het werk. Of juist langer aanwezig zijn op het werk en pas als laatste vertrekken.

Mentale klachten zijn niet altijd zichtbaar. Je wilt daarom dat werknemers zelf aangeven als ze niet goed in hun vel zitten. Daarvoor is één ding echt belangrijk: een open sfeer op de werkvloer. Als werknemers durven delen hoe ze zich voelen, weet jij als werkgever sneller of er iets speelt. En kun je dus gerichter helpen.

Als werkgever is het heel kosteneffectief om te investeren in de mentale gezondheid van je werknemers.

- Psychiater Christiaan Vinkers

Wat kun je als werkgever doen om je werknemers te ondersteunen bij mentale gezondheid?

• Zorg voor bewustwording
Let op mentale gezondheid en informeer over de hulp die de organisatie kan bieden. En geef zelf het goede voorbeeld door je kwetsbaar op te stellen. En open te zijn over je fouten of eigen onzekerheden.
• Luister naar de wensen van je werknemers
Geeft iemand aan behoefte te hebben aan een flexibel rooster? Of aan sporten op het werk? Kijk hoe je daarin kunt ondersteunen en faciliteer mogelijke oplossingen.
• Ga het gesprek aan
Help je werknemer overzicht te krijgen door de juiste vragen te stellen. Wat kost je energie? Wat wil je graag veranderen? Wat heb je daarvoor nodig?
• Uit je waardering
Dit vergroot het werkplezier en werkt motiverend. Er zijn verschillende manieren om meer waardering op de werkvloer te tonen.

In 10 stappen stress bespreekbaar maken op de werkvloer

Heeft je werknemer last van stress? Praat hier op tijd over om verzuim te voorkomen. Vind je dit lastig? Met dit praktische stappenplan ga je voorbereid het gesprek in.